Product SiteDocumentation Site

Introductie

Debian is een zeer succesvol besturingssysteem, dat meer in onze digitale levens is doorgedrongen dan de meeste mensen beseffen. Enkele punten zullen genoeg moeten zijn om dit duidelijk te maken. Op het moment van schrijven is Debian de populairste GNU/Linux variant onder de web servers: volgens W3Techs, is meer dan 10% van het web door Debian aangedreven. Denk er eens over na: hoeveel web sites zou je vandaag moeten missen zonder Debian? Op naar meer fascinerende gebruikers, Debian is het besturingssysteem naar keuze op het International Space Station (ISS). Heb je het werk van de ISS astronauten gevolgd, misschien volgens de aanwezigheid van NASA of andere internationale organisaties op de sociale netwerken? Zowel het werk zelf als de berichten erover zijn mogelijk gemaakt door Debian. Ontelbare bedrijven, universiteiten en publieke administraties rekenen dagelijks op Debian om hun diensten aan te bieden aan miljoenen gebruikers over de hele wereld... en in een baan eromheen!
Maar Debian is veel meer dan een besturingssysteem, het maakt niet uit hoe complex, met hoeveel mogelijkheden, en hoe betrouwbaar zo'n systeem zou kunnen zijn. Debian is een visie van de vrijheden welke mensen zouden moeten genieten in een wereld waar ons dagelijkse leven meer en meer afhangt van software. Debian is geboren uit het fundamentele Vrije Software idee dat mensen controle moeten hebben over hun computer, en niet omgekeerd. Mensen met genoeg software kennis zouden alle software die er voor hen toe doet moeten kunnen ontmantelen, aanpassen, weer in elkaar steken en delen met anderen. Het maakt niet uit of de software wordt gebruikt voor frivole activiteiten zoals foto's van katjes op het net zetten of om mogelijke levensbedreigende taken zoals het besturen van onze auto's of het aandrijven van medische apparaten die ons genezen uit te voeren — en Debian wordt in alle bovenstaande gevallen gebruikt; jij zou het moeten besturen. Mensen zonder diepgaande software kennis zouden ook van deze vrijheden moeten kunnen genieten: Zij zouden de mogelijkheid moeten hebben om mensen naar hun keuze, mensen die zij vertrouwen, in hun naam de of software gebaseerd apparaten te bekijken en aan te passen.
In de zoektocht naar controle van de mens over de machines spelen Vrije besturingssystemen een fundamentele rol: Je kunt geen volledige controle hebben over een computer als je geen controle hebt over zijn besturingssysteem. Hier komt de grootste ambitie van Debian: Het maken van het beste, volledig Vrije besturingssysteem. Nu al voor meer dan 20 jaar heeft Debian zowel een Vrij besturingssysteem ontwikkeld als de visie van Vrije software eromheen gepromoot. Zodoende heeft Debian de lat zeer hoog gelegd voor de advocaten van Vrije Software wereldwijd. De keuzes van Debian voor wat software licenties betreft bijvoorbeeld, worden regelmatige bekeken door internationale standaardiserings-organisaties, overheden, en andere Vrije software projecten als ze we willen kijken of iets als "Vrij genoeg" beschouwd kan worden of niet.
Maar deze politieke visie is nog niet genoeg om de uniekheid van Debian uit te leggen. Debian is ook een zeer eigenaardig sociaal experiment, sterk verbonden aan zijn onafhankelijkheid. Denk even aan andere "mainstream" Vrije Software distributies, of zelf populaire gepatenteerde besturingssystemen. De kans is groot dat je ze kunt associëren met grote bedrijven die ofwel de grote kracht achter de ontwikkeling van het project zijn of ten minste de rentmeester zijn van al zijn niet-ontwikkel activiteiten. Debian is anders. Binnen in het Debian project nemen de vrijwilligers zelf de verantwoordelijkheid voor al de activiteiten die nodig zijn om Debian springlevend te houden. De diversheid van deze activiteiten is verbazing wekkend: van vertalingen tot systeem beheer, van marketing tot management, van het organiseren van evenementen tot grafisch ontwerp, van boekhouding tot legale kwesties... om nog maar te zwijgen over het inpakken en ontwikkelen! De bijdragers van Debian nemen al deze taken voor hun rekening.
Als eerste consequentie van deze radicale vorm van onafhankelijkheid moet Debian kunnen rekenen op een zeer diverse gemeenschap van vrijwilligers. Iedere kennis in bovengenoemde velden of andere die je kunt inbeelden, kan geïnvesteerd worden in Debian en zal gebruikt worden om het project te verbeteren. Een tweede consequentie van de onafhankelijkheid van Debian is dat je er op kunt vertrouwen dat de keuzen van Debian niet gedreven worden door commerciële belangen van bepaalde bedrijven — belangen waarvan we geen garantie hebben dat ze in lijn liggen met het doel op het promoten van de controle van de mens over machines, zoals te veel recente voorbeelden uit de technologie aantonen.
Nog één laatste aspect dat bijdraagt aan de uniekheid van Debian: de manier waarop het sociale experiment draait. Desondanks de folklore dat Debian bureaucratisch zou zijn, is de besluitvorming in Debian in feite zeer gedistribueerd. Er bestaan duidelijk gedefinieerde gebieden van verantwoordelijkheid binnen het project. De mensen die verantwoordelijk zijn voor deze gebieden zijn vrij om hun eigen koers te varen. Zolang ze de hoge kwaliteitseisen afgesproken door de gemeenschap blijven handhaven kan niemand hen commanderen wat te doen. Als je zeggenschap wil hebben in iets wat Debian doet, moet je zelf initiatief nemen en klaar zijn om de taak op jouw schouders te nemen. Deze vreemde soort meritocracy — welke we soms ook doe-ocracy — noemen geeft veel macht aan de bijdragers. Iedereen die bekwaam is, tijd en motivatie heeft kan een echte impact hebben op de richting het project neemt. Getuige hiervan de gemeenschap met ongeveer 1.000 officiële leden van het Debian Project en enkele duizenden mensen die bijdragen wereld-wijd. Het is geen wonder dat Debian vaak genoemd wordt als het grootste gemeenschaps-gedreven Vrije Software project dat er bestaat.
Dus Debian is zeer uniek. Zijn wij de enigen die dit zien? Zeker niet. Volgens DistroWatch zijn er ongeveer 300 actieve Vrije Software distributies. De helft hiervan (ongeveer 140) zijn afgeleid van Debian. Dit betekend dat ze starten van Debian, het aanpassen naar hun noden — meestal door het toevoegen, aanpassen en opnieuw compileren van pakketten — en het resultaat uitgeven. In essentie passen deze afgeleiden de door Vrije Software geboden mogelijkheid toe om software aan te passen en opnieuw te verspreiden, niet enkel individuele software pakketten, maar als een volledige distributie. Het potentieel om nieuwe Vrij Software gebruikers en ontwikkelaars aan te trekken door deze afgeleide distributies is groot. Wij geloven dat het vooral te danken is aan dit bloeiende ecosysteem dat Vrije Software tegenwoordig eindelijk kan wedijveren met gepatenteerde software in gebieden die historisch gezien moeilijk te overwinnen waren, zoals grote desktop implementaties. Debian zit aan het hart van het grootste ecosysteem van Vrij Software dat er bestaat: zelfs als je Debian niet rechtstreeks gebruikt en zelfs als jouw distributeur het niet heeft verteld, is er een reële kans dat je nu de vruchten plukt van het werk van de Debian gemeenschap.
Maar de uniekheid van Debian heeft soms onverwachte consequenties. Een consequentie van de visie van Debian op digitale vrijheden heeft ervoor gezorgd dat we onze mening over wat software is moeten herzien. Het Debian Project heeft reeds lang gerealiseerd dat, als een deel van een besturingssysteem, je ook een heleboel niet-software moet bundelen zoals: muziek, afbeeldingen, documentatie, ruwe data, firmware, enz. Maar pas je de software vrijheden toe op al dit materiaal? Zouden we andere vereisten hanteren of zouden we dezelfde hoge vrije standaard toepassen? Het Debian Project heeft gekozen voor het laatste: alles wat als een deel van Debian verspreid wordt zou dezelfde vrijheden moeten bieden aan zijn gebruikers. Zo'n radicale filosofie heeft verstrekkende gevolgen. Het betekend dat we geen niet-vrije firmware, of afbeeldingen die niet bedoeld zijn voor commerciële doeleinden kunnen bundelen. Of boeken die niet aangepast kunnen worden om de reputatie van (zoals de uitgevers folklore verteld) de auteurs/uitgevers niet te bezoedelen.
Het boek in jouw handen is anders. Het is een Vrij als in vrijheid boek, een boek dat voldoet aan de Debian vrijheids standaarden voor elk aspect van uw digitale leven. Voor een zeer lange tijd was de schaarse beschikbaarheid van boeken zoals dit een grote tekortkoming van Debian. Het betekend dat er weinig lees-materiaal was om Debian en zijn waarden te verspreiden, en op het zelfde moment deze waarden te vertegenwoordigen en de voordelen aan te tonen. Maar het betekende ook, ironisch genoeg, dat we weinig van dit materiaal hadden dat we konden distribueren als een onderdeel van Debian zelf. Dit is het eerste respectabele boek dat deze tekortkoming aankaart. Je kunt dit boek installeren apt install, je kunt het herdistribueren, je kunt een nieuw boek van dit boek afsplitsen of nog beter, fouten en aanpassingen rapporteren zodat anderen in de toekomst kunnen genieten van jouw bijdrage. De "onderhouders" van dit boek — die ook de auteurs zijn — zijn langdurige leden van het Debian Project, die de etos van vrijheid uitdragen, welke uit ieder aspect van Debian doordringt en weten uit ervaring wat het betekend om de verantwoordelijkheid op te nemen voor belangrijke delen van Debian. Door het vrijgeven van dit Vrije boek bewijzen ze, eens te meer, een enorme dienst aan de Debian gemeenschap.
Wij hopen dat je aan het lezen van deze hoeksteen van Debian lees Vrijheid net zoveel plezier zult beleven als wij.
oktober 2015
Stefano Zacchiroli (Debian Project Leider 2010-2013), Lucas Nussbaum (Debian Project Leider 2013-2015) en Neil McGovern (Debian Project Leider 2015-vandaag)